Kurdowie

17 lutego, 2015, 11:15

Kurdowie- pochodzenie i historia

Kurdowie to lud pochodzenia indoeuropejskiego, zamieszkujący przede wszystkim krainę zwaną Kurdystanem podzieloną pomiędzy Turcję, Irak, Iran i Syrię. Odosobnione enklawy Kurdów żyją także w tureckiej Anatolii, wschodnim Iranie (tzw. enklawa chorezmijska), w korytarzu oddzielającym Armenię od okręgu Górskiego Karabachu (tzw. Czerwony Kurdystan) oraz Afganistanie.

Korzenie Kurdów sięgają starożytności, lecz ich dokładne pochodzenie nie jest jasne. W literaturze możemy napotkać wiele wersji przypuszczeń na temat etnogenezy ludu kurdyjskiego. Jedna z hipotez zakłada, że wywodzą się od Medów. Plemiona te wędrowały z rejonu wschodniego Kaukazu na tereny Iranu. Wraz z Babilończykami obaliły imperium asyryjskie w latach 614-610 p.n.e. aby kilkadziesiąt lat później ulec Persom i wejść w skład monarchii Achemenidów. Za punkt wyjściowy historii Kurdów często podaje się zdobycie Niniwy przez króla Medów Kyaksaresa w 612 p.n.e. W epoce perskiego imperium Sasanidów Kurdowie znani byli jako Kardochowie. W VII wieku zostali podbici przez Arabów i zislamizowani, a w XI wieku ponownie podbici przez Seldżuków. Z tego okresu pochodzi obecna nazwa ludu. Jednym z najbardziej znanych Kurdów jest Salah ad-Din, czyli Saladyn, który odbił Jerozolimę z rąk krzyżowców w XII wieku.

Większość Kurdów po zwycięstwie sułtana osmańskiego nad Safawidami w bitwie na równinie Czałdyran od 1514 mieszkała w granicach imperium osmańskiego, reszta zamieszkałych przez nich terenów należała do Persji. Podział ten został utrwalony traktatem z 1639 między szachem Abbasem i sułtanem Muradem IV. W latach 1826-1885 w imperium osmańskim doszło do wielkich powstań Kurdów.

Zawarty po zakończeniu I wojny światowej traktat pokojowy w Sèvres z 1920 roku ustanawiał autonomię dla Kurdów, z możliwością ewentualnego uzyskania przez nich niepodległości w dalszej przyszłości. 10 października 1921 Kurdowie proklamowali powstanie Królestwa Kurdystanu. Jednak odkrycie złóż ropy na terenach kurdyjskich w dzisiejszym północnym Iraku spowodowało, że Ententa wycofała swoje poparcie dla projektu niepodległego Kurdystanu, zaś jego ziemie zostały podzielone pomiędzy Turcję, Persję, brytyjski mandat Ligi Narodów w Iraku oraz francuski w Syrii traktatem z Lozanny w 1923 roku. W 1924 wojska brytyjskie zlikwidowały Królestwo Kurdystanu.

Populację Kurdów na Bliskim Wschodzie ocenia się  na około 40 mln. Rzeczywista liczba Kurdów jest jednak bardzo trudna do ustalenia ze względu na liczne przesiedlenia, migracje czy też politykę niektórych krajów wobec nich. W Turcji po upadku kolejnego powstania kurdyjskiego w 1932 część Kurdów przesiedlono na zachodnie tereny kraju, zabroniono posługiwania się językiem kurdyjskim, zmieniano imiona kurdyjskie na tureckie zaś użycie słowa „Kurd” lub „kurdyjski” karano wyrokiem sądowym. Kurdów określano jako „Turków Górskich”, zamieszkiwany przez nich region nazywano „Turcją Wschodnią”. Kurdowie stanowią znaczącą mniejszość narodową w Turcji (około 15 mln), w Iranie (do ok. 8 mln) i Iraku (ok 5 mln). Od wieków starają się o utworzenie samodzielnego państwa. Jednak wszystkie kraje zamieszkiwane przez Kurdów, mimo obietnic poczynionych na początku XX wieku sprzeciwiają się temu. Spora diaspora kurdyjska rozsiana jest po świecie, większe skupiska znajdują się w Niemczech, Francji, Szwecji i USA.