Historia Kurdystanu

foto nagłówek 1

Kurdystan jest obszarem bogatym w historię, usytuowanym w północno-wschodniej części legendarnej Mezopotamii- kolebki cywilizacji sumeryjskiej, asyryjskiej i babilońskiej. Zdaniem wielu historyków to właśnie Kurdowie byli pierwszymi ludźmi, którzy udomowili zwierzęta i siali rośliny uprawne. Odkrycia archeologiczne pozwalają datować początki rolnictwa na okres siedmiu tysięcy lat przed naszą erą. Istnieją również znaleziska, udowadniające, że mieszkańcy Shanidaru w Kurdystanie udomowili owce oraz uprawiali pszenicę nawet 9800 lat pne.

Kurdystan jest regionem pełnym bezcennych znalezisk archeologicznych, takich jak cytadela „Qalat” w Erbilu, słynna jaskinia Shanidar, gdzie Neandertalczycy po raz pierwszy ozdabiali groby zmarłych kwiatami, asyryjskie i zoroastryjskie stanowiska archeologiczne w Dohuk, czy most Delal w Zakho, pochodzący z czasów imperium rzymskiego.

Pierwsza wzmianka w źródłach historycznych o Kurdach pochodzi z Sumeryjskich pism datowanych na 3000 lat pne, wspominają one o „ziemi Karda”. Najdawniejsze dzieje Kurdów wskazują iż zachowali oni sporą niezależność od otaczających ich imperiów i pozostali pod władzą lokalnych liderów plemiennych. Przyczyną rzadkich kontaktów z sąsiadami była prawdopodobnie niedostępność zamieszkiwanych przez nich obszarów górskich, jednocześnie szybko zyskali opinię doskonałych wojowników. Na przestrzeni kolejnych wieków kurdyjskie ziemie znajdowały się pod dominacją kolejno: Sumeryjczyków, Akadyjczyków, Babilończyków, Asyryjczyków, Partów, Persów, Rzymian i Ormian.

W siódmym wieku naszej ery Arabowie podbili cały teren Bliskiego Wschodu, a wszyscy jego mieszkańcy, także Kurdowie, przyjęli islam. Kurdyjskie ziemie stały się pasem granicznym pomiędzy muzułmańskim kalifatem a chrześcijańskim imperium bizantyjskim. Arabowie używali kurdyjskich sił zbrojnych do ochrony północnych granic swego państwa.

W następnych wiekach Kurdowie przetrwali wielką inwazję ludności tureckiej z Azji Centralnej do Azji Mniejszej, najprawdopodobniej ponownie w wyniku niedostępnego położenia utrudniającego najazd.

Kurdowie w Imperium Osmańskim

Rosnące w siłę w okresie od XIII do XV wieku Imperium Ottomańskie objęło swym zasięgiem tereny obecnie stanowiące pogranicze iracko- irańskie. Odtąd aż do pierwszej wojny światowej obszar zamieszkiwany przez Kurdów w przybliżeniu w trzech czwartych należał do Turków, a w jednej czwartej do Persów. Pod oboma rządami Kurdowie korzystali ze znacznego zakresu autonomii. Kurdyjscy władcy, który decydowali się na sojusz z sułtanatem, byli wasalami Imperium Osmańskiego i na swoich terenach sprawowali autonomiczną władzę.

Zarówno władcy perscy jak i tureccy powoływali pod broń ludność kurdyjską w wyniku czego nie raz Kurd był zmuszony walczyć przeciwko Kurdowi służącemu w przeciwnej armii. Obszary kurdyjskiego osadnictwa w dzisiejszym Turkmenistanie i północno-wschodnim Iranie są dziedzictwem militarnych kolonii, w których służyli kurdyjscy żołnierze broniący perskich granic.

Autonomia, którą cieszyli się Kurdowie zamieszkujący oba imperia, przyczyniła się do znaczącego rozwoju rodzimej literatury, sztuk pięknych i uformowania się kurdyjskiej elity intelektualnej. Dziewiętnastowieczny rozkwit świadomości narodowej w świecie arabskim ogarnął również Kurdów i znalazł wyraz w kilku rebeliach przeciwko Imperium Osmańskiemu, wywołanych przez lokalnych przywódców plemiennych. Powstania te zostały jednak stłumione i doprowadziły do znacznego ograniczenia kurdyjskiej autonomii przez Turków, których potężne niegdyś państwo w XIX wieku chwiało się już w posadach.

Po upadku Imperium Osmańskiego wraz z końcem Pierwszej Wojny Światowej, Kurdowie otrzymali pierwszą obietnicę zbudowania własnego państwa, zgodnie z postanowieniami Traktatu z Sevres zawartego w 1920 roku. Jednakże po obaleniu w Turcji sułtanatu i zwycięskiej wojnie z Grecją, w 1923 roku porozumienie z Sevres zostało zastąpione Traktatem z Lozanny, w którym wszystkie zapisy dotyczące utworzenia niepodległego Kurdystanu zostały unieważnione. Oznaczało to początek ponad półwiecznych zmagań Kurdów o prawo do samostanowienia oraz okrutnych zbrodni, które zostały dokonane w celu udaremnienia tych starań.

W 1919, 1923 i 1932 r. Kurdyjscy liderzy przeprowadzali nieudane powstania przeciwko wspieranemu przez Brytyjczyków rządowi irackiemu. Zbrojne rebelie wybuchały też w 1925, 1930 i 1936 w Turcji oraz w 1946 Iranie, gdzie od stycznia do grudnia istniała Republika Kurdystanu, zwana tez Republiką Mahabadzką, na której czele stał stracony potem przez władze Iranu prezydent Muhammad Qazi. Głównym bohaterem długiej walki o prawa Kurdów był jednak Mullah Mustafa Barzani, który po ucieczce z przymusowego zesłania w 1943, był liderem społeczeństwa pozbawionego swojego państwa.

Obecna populacja Kurdów na Bliskim Wschodzie według ostrożnych szacunków wynosi ponad 30 milionów. Zamieszkują przede wszystkim tereny Turcji, Iranu, Syrii, Azerbejdżanu i Iraku, gdzie w istniejącym Regionie Kurdystanu cieszą się najdalej posuniętą autonomią.

Współczesna historia Regionu Kurdystanu 

W marcu 1970 roku podpisano porozumienie z rządem centralnym Iraku o ustanowieniu autonomicznego Kurdystanu. Jednakże po serii ataków agentów partii Baas na kurdyjskich liderów, porozumienie szybko zostało jednak zerwane, a rząd iracki zaostrzył represje wobec miejscowej ludności.

Podczas wojny z Iranem iracka armia zdewastowała kurdyjską przyrodę, infrastrukturę, konfiskowała ziemię i dokonywała licznych zbrodni na ludności. Najstraszniejszą z irackich zbrodni była Operacja Anfal, której skutkiem było zniszczenie 4, 5 tysiąca wiosek oraz zabójstwo lub zniknięcie bez śladu 180 tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci. W ponad dwustu pięćdziesięciu przypadkach przeciwko ludności cywilnej użyto broni chemicznej i biologicznej. Najgłośniejszym i najbardziej okrutnym przypadkiem był atak na miejscowość Halabja 16. marca 1988 roku. To niezwykle wymowne miejsce tragedii Kurdów pozostało całkowicie zdewastowane aż do 1991 roku.

Po zakończeniu pierwszej wojny w Zatoce Perskiej, zachęcani deklaracjami prezydenta George’a H. W. Busha, Kurdowie wzniecili powstanie przeciwko Saddamowi Huseinowi. Odwet irackiej armii i masowy exodus ludności cywilnej w kierunku granic z Iranem i Turcją zmusił Radę Bezpieczeństwa ONZ do ustanowienia strefy zakazu lotów dla irackiego lotnictwa, rozciągającą się powyżej 36. równoleżnika. Działania społeczności międzynarodowej umożliwiły ludności powrót do swoich domostw. W 1992 roku miały miejsce wybory parlamentarne, pierwsze nie tylko w historii Kurdystanu, ale też całego Iraku, które zapoczątkowały drogę w kierunku samorządności i istniejącej obecnie autonomii.

Wyzwolenie Iraku w 2003 w wyniku wspólnych działań międzynarodowej koalicji oraz sił kurdyjskich i będące jego konsekwencją zmiany polityczne doprowadziły do uchwalenia w 2005 roku nowej irackiej konstytucji. Zgodnie z jej zapisami, Region Kurdystanu jest jednostką federalną uznawana przez rząd centralny w Iraku oraz Organizację Narodów Zjednoczonych.

[żródło: Kurdistan Regional Government. Department of Foreign Relations: http://dfr.krg.org/p/p.aspx?p=65&l=12&s=030400&r=365]

takbetaddress.com sibbet90.site shirbet.info sashasobhani.org jetbet90.info/ hotbetdonya.org fazbet.co enfejbaz.vip betforwardaddress.com b90.games 1xbetaddress.com sitepablobet.vip sitehazarat.vip sitelivebet.vip sitetaktik.vip google twitter

ثبت نام در سایت پیش بینی فوتبال سایت شرط بندی سایت شرط بندی با واریز مستقیم سایت رولت بازی رولت سایت شرط بندی بازی رولت FaceBook